“Herkes için Nitelikli İklim Değişikliği Eğitimi” Manifestosu

Üyesi olan öğretmenleri ve eğitim emekçilerini temsil eden küresel sendika federasyonu Education International (EI)* 22 Nisan Dünya Günü’nde “Gezegen için Öğret” (Teach for the Planet) manifestosunu yayımladı. EI, manifestonun dünyanın her köşesindeki öğretmenlerin çağrısı olduğu paylaştı. Çağrıda, meslektaşlarına ve eğitim politika ve uygulamalarına karar verenlere seslendiler. Manifestonun orjinaline buradan erişilebilir.

Türkiye’de iklim değişikliği eğitimine yönelik tartışmaların ve taleplerin hız kazanması için metni çevirdim. Çevirmen olmadığımı belirteyim, dolayısıyla birebir çevir(e)medim. Okunmasını kolaylaştırmak için (özellikle yüklemlerde) bazı değişiklikler yaptım, bazı ifadeleri tırnak içerisine aldım, daha fazla bilgi edinmek isteyenler için bağlantı adresi ekledim. Profesyonel biri bu işi üstlenmek isteyinceye kadar işimizi görür umarım. 

Benzer bir çağrı daha önce Sydney Üniversitesi, Arizona State Üniversitesi, York Üniversitesi, Kyoto Üniversitesi, Johannesburg Üniversitesi, Canberra Üniversitesi ve Oberjin Koleji’nden akademisyenler ile UNESCO Alman Komisyonu ve Education International çalışanları tarafından da yapılmıştı.

Çevirdiğim manifestoda yer alan bazı ifade ve yaklaşımlara şerhim var aslında. Örneğin “dünyamızın varlığını bugünün ve yarının nesilleri için” devam ettirme vurgusu. Bana göre “dünyanın varlığı dünya için” devam etmeli. Bir örnek de “denizaşırı kalkınma yardımları”nın önerilmesi olabilir. Bu yardımların niteliği ve paylaşılma biçimi de çözülmek istenen sorunları yeniden üretiyor. Ülkeler yardım geleceği için “kapsayıcı eğitim” projeleri üretilebiliyor, kapsayıcı eğitimi benimsedikleri için değil. Bunları ve dahasını bir başka yazımda umarım ele alabilirim. Bu yazının amacı, manifestonun çevirisini paylaşarak Türkiye’de iklim değişikliği eğitimi konusundaki tartışmalara katkıda bulunmak.

Metinde “adil geçiş” ifadesi ile karşılaşacaksınız. Adil geçiş, iklim krizi ile ilgili taleplerde giderek daha sık ve net yer alıyor. Ne olduğunu ve neden önemli olduğunu öğrenmek isterseniz bu metni okumanızı öneririm. Çok önemli ve etik bir tartışma kanımca.

İklim değişikliği eğitimi alanında çalışan ya da çalışmak isteyen öğretmen, okul yöneticisi, eğitim emekçisiyseniz (ya da veli) haberleşelim. Manifesto hakkında ne düşündüğünüzü ve hissettiğinizi dinlemeyi çok isterim. Bunun için bana burcu.m.arik(at)gmail.com adresinden ulaşabilirsiniz.

“Herkes için Nitelikli İklim Değişikliği Eğitimi” Manifestosu

İklim krizi insanlığın ve gezegenimizin karşı karşıya olduğu en büyük tehdittir. Mevcut rotayı tersine çevirmek ve küresel sıcaklık artışını 1,5 °C’nin altında tutmak için çok az zaman var; bu nedenle iklim eylemi her zamankinden daha acil.

Eğitim sistemi, iklim değişikliğiyle mücadeleyi kolaylaştırmak ve sürdürülebilir bir dünyaya adil geçişi sağlamak için dönüşmelidir. Öğrenciler, dünyamızın varlığını bugünün ve yarının nesilleri için devam ettirebilen bilgi, beceri ve tutumları kazanma; kendilerini yeşil ekonomiye dayalı bir iş dünyasına hazırlayan eğitim hakkına sahipler. Eğitim kurumlarımızda, topluluklarımızda ve ekonomimizde daha dayanıklı bir kurgu inşa etmek için bir araya gelme ve ekolojik ayak izimizi adil bir geçişle önemli ölçüde azaltma zamanı.

Eğitimcilerin küresel sesi olan Education International, dünyadaki her hükümeti, Paris Anlaşması (madde 12) ve 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi’nde (4.7, 12.8 ve 13.3 hedefleri) yer bulan “iklim değişikliği eğitimi” ve “sürdürülebilir kalkınma için eğitim”e yönelik taahhütlerini yerine getirmeleri için çağrı yapıyor.

Bu Manifesto, öğretmenlik mesleğinin “nitelikli iklim değişikliği eğitimi” vizyonunu ve bu vizyonu uygulamak için gerekli olan politika çerçevesini özetlemektedir.

1. Hükümetler “herkes için nitelikli iklim değişikliği eğitimi” sağlamalıdır.

A. Her ülkenin iklim vaadi iklim değişikliği eğitimini de içermeli; ülkeler iklim değişikliği eğitimine yönelik düzenli izlenen ve değerlendirilen, zamana dayalı güvenilir bir plan taahhüt etmelidir.

B. Tüm hükümetler, eğitim sendikaları, öğrenci örgütleri ve yerel topluluklarla yakın işbirliği içinde iklim değişikliği eğitimi politikaları geliştirmeli, uygulamalı ve değerlendirmelidir.

C. Herkes için nitelikli iklim değişikliği eğitimi için iyi finanse edilen güçlü kamusal eğitimin ön koşul olması nedeniyle, hükümetler eğitime ayrılan yurt içi yatırımı artırmalıdır. Eğitim sistemi, denizaşırı kalkınma yardımları, uluslararası işbirliği, kaynaklara ve bilgiye açık erişim yoluyla daha da güçlendirilmelidir.

D. Hükümetler, iklim değişikliğinin etkilerinin, çocukları ve gençleri nitelikli eğitim hakkından mahrum etmemesini sağlamalıdır.

2. Her öğrenci, eğitim sürecini, iklim okuryazarı olarak ve iklim değişikliğiyle mücadele etmek, belirsizliklere uyum sağlamak ve daha sürdürülebilir bir gelecek inşa etmek için gereken becerilerle ve bilgiyle donanmış olarak tamamlayabilmelidir.

A. İklim değişikliği eğitimi, erken çocukluk eğitimi, mesleki ve teknik eğitim, yüksek öğretim ve yetişkin eğitimi de dahil olmak üzere her seviyedeki müfredata dahil edilmelidir.

B. İklim değişikliği eğitimi, ilköğretim ve ortaöğretim seviyesindeki her okulda müfredatın zorunlu bir parçası olmalıdır.

C. Adil geçiş için, çıraklık eğitimi dahil nitelikli mesleki ve teknik eğitim ile yüksek öğretime erişim, öğrencileri yeni yeşil ekonomide ortaya çıkacak meslekler bakımından gerekli becerilerle donatacak şekilde genişletilmelidir.

D. İklim değişikliği bütün derslerde ele alınmalıdır; iklim değişikliği eğitimini disiplinler arası ve bütün-kurum yaklaşımıyla benimsemeleri için eğitim kurumları desteklenmelidir.

E. İklim değişikliği eğitimi müfredatı cinsiyete duyarlı olmalıdır; kız çocukların ve kadınların yaşadığı eşitsizlikleri dikkate almalı ve kesişimsel bir yaklaşım benimsemelidir.

3. Nitelikli iklim değişikliği eğitimi bilime dayalı olmalı; iklim değişikliğinin etik, kültürel, politik, sosyal ve ekonomik boyutlarını ele almalıdır.

A. İklim değişikliği eğitimi, bilimsel kanıta ve güncel araştırmalara dayanan doğru bilgilerle desteklenmelidir. Hükümetler, iklim değişikliğine yönelik bilimsel bilginin üretilmesi ve paylaşılmasını desteklemek için araştırmaya yatırım yapmalı; araştırmalarda uluslararası işbirliğini güçlendirmelidir.

B. İklim değişikliği eğitimi, ülkelerin iklim değişikliğini eşit etkilememesi ve ülkelerin iklim değişikliğinden eşit etkilenmemesini ele almalıdır. Mevcut sistemin adil olmadığını, üretim ve tüketim seviyelerinin sürdürülemez olduğunu tanımalıdır. İklim değişikliğinden en çok etkilenenlerin, düşük gelirli ülkeler, küçük ada devletleri, yoksul topluluklar, yerli halklar, özel gereksinimi olanlar, beyaz olmayanlar, kadınlar, kızlar ve çocuklar dahil olmak üzere kırılgan nüfuslar ve gruplar olduğunu yansıtmalıdır.

C. İklim değişikliği eğitimi çok kültürlü bir vizyonu teşvik etmeli, yerel bilgiyi tanımalıdır.

D. İklim değişikliği eğitimi eleştirel düşünmeyi ve sivil katılımı teşvik etmelidir. Dönüştürücü olmalı; öğrencileri adil ve sürdürülebilir seçenekleri hayal etmeleri ve kendi yerel toplulukları ile bu toplulukların ötesinde eyleme geçmeleri için güçlendirmelidir.

4. Öğretmenler nitelikli iklim değişikliği eğitimi sağlamak için eğitim almalı ve desteklenmelidir.

A. Hükümetler, öğretmen yetiştiren kurumların nitelikli öğretmen eğitimi verebilmesi için gereken finansmanı ve kaynakları sağlamalı; öğrencileri iklim değişikliği eğitimi vermeye hazırlamalıdır.

B. İklim değişikliği eğitimi, sürekli mesleki gelişim programlarına dahil edilmeli ve bu programlar öğretmenler tarafından belirlenen gelişim ihtiyaçlarını yanıtlamalıdır.

C. Öğretmenlerin ve yüksek öğretim çalışanlarının mesleki otonomileri ve akademik özgürlükleri korunmalı ve güvence altına alınmalıdır.

D. Hükümetler, öğretmenlerin iklim değişikliği eğitimi uygulamalarını desteklemek için onlara öğretim ve öğrenme kaynakları sağlamalıdır. Bu kaynaklar güncel ve cinsiyete duyarlı olmalı; yerel bağlama, çok kültürlülüğe ve yerel dillere uyarlanmalıdır.

5. Okullar ve öğrenme ortamları nitelikli iklim değişikliği eğitimini desteklemek için dönüşmelidir.

A. Eğitim altyapısı güvenli ve iklime dayanıklı olmalıdır.

B. Tüm seviyelerde eğitimden yükümlü olanlar, eğitim kurumlarının çevre dostu olmasını önceliklendirmeli ve buna yönelik yatırım yapmalıdır.

C. Eğitim kurumları, sendikal işçi hareketinin yürüttüğü işyerlerinin iklime uygun hale getirilmesi çalışmaları doğrultusunda, enerji-verimli ve sürdürülebilir olmalıdır.

D. Okul liderleri, öğretmenler ve destek personeli, adil geçiş doğrultusunda kurumlarını iklime uygun hale getirmek için desteklenmeli ve eğitim almalıdır.

E. Öğrenciler eğitim kurumlarında ve daha geniş eğitim topluluğuyla işbirliği içinde sürdürülebilir uygulamalara dahil olmalıdır.

* Education International, 178 ülke ve bölgeden 384 kurum, 32,5 milyonu aşkın sendika üyesini temsil ediyor. Kurumun amacı, her çocuğun kamu tarafından finanse edilen nitelikli eğitim hakkının güvence altında olması. Sendika üyesi öğretmenleri ve eğitim emekçilerini temsil ediyor.